یادداشت بهروز خشت زر، کارشناس جغرافیای نظامی؛
لزوم بهره‌برداری از گنجینه گران‌بهای دفاع مقدس
دوران جنگ، ازجمله برهه‌های تاریخی موفق در عرصه مدیریتی کشور است که مدیران و فرماندهانش با وجود منابع محدود و کاستی‌های فراوان توانستند به موفقیت‌های فراوانی دست یابند. از این رو لازم است دانش مدیریتی آن دوران به بهترین شکل تا قبل از فراموشی کامل جمع آوری، مستندسازی و بهره‌برداری شوند.
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ فرماندهی و مدیریت در دوران دفاع مقدس، گنجینه ای ارزشمند و مملو از دانش ها، تجارب و نوآوری ها بوده که حفظ، نگهداری و اشاعه آن مهم و ضروری است.
دوران جنگ، ازجمله برهه‌های تاریخی موفق در عرصه مدیریتی کشور است که مدیران و فرماندهانش با وجود منابع محدود و کاستی‌های فراوان در عرصه‌های تجهیزاتی و فنی توانستند به موفقیت‌های فراوانی دست یابند. نیل به این دستاوردها اغلب با بکارگیری خلاقیت ها، اندیشه ها، تکنیک ها و روش هایی بود که از سوی فرماندهان جوان جنگ تحمیلی به کار گرفته شد.
همچنان آن‌گونه که باید و شاید از سرمایه گران‌بهای علمی نهفته در تجارب و دانش های کسب شده فرماندهان دفاع مقدس استفاده و بهره برداری نشده است
از جمله بخش های مهم این گنجینه گران‌بها تجربه های حاصل از مدیریت موفق و اثربخش فرماندهان شهید دفاع مقدس است. فرماندهان زیادی به واسطه لیاقت معنوی، به فیض شهادت نائل آمدند و اکنون از فیض حضورشان محروم هستیم تا چگونگی روش ها و تکنیک های به کار گرفته شده به طور صریح بیان شود و تجربه ها و دانش خود را به رشته تحریر درآورند.
اما هستند فرماندهان و مدیران جنگ که در صورت استخراج و بهره برداری صحیح از تجاربشان می توان به الگوهای ارزش محور و بومی برای اداره سطح خُرد و کلان کشور دست یافت.
با وجود موفقیت های فراوان و چشمگیر در جنگ تحمیلی و کسب تجارب مدیریتی منحصر به فرد و گران‌بهای آن دوران از سوی فرماندهان و مدیران دفاع مقدس، همچنان آن‌گونه که باید و شاید از سرمایه گران‌بهای علمی نهفته در تجارب و دانش های کسب شده فرماندهان دفاع مقدس استفاده و بهره برداری نشده است.
در حوزه نظری، پیاده سازی دانش ها بسیار مغفول مانده و حرکتی جدی در راستای ثبت و انتقال آن‌ها انجام نشده است. علاوه بر این، ارگان‌های انقلابی کشور پی برده اند برای پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی، نیازمند مدیریت مؤثر و کارآمد مبتنی بر آموزه های انقلابی و اسلامی هستند که اوج تجلی این نوع مدیریت در دوران دفاع مقدس و مدیریت فرماندهان جنگ اتفاق افتاد.
از این رو لازم است دانش مدیریتی حاصل از تجربه باقی مانده از آن دوران به بهترین و جامع ترین شکل تا قبل از اتلاف و فراموشی کامل آن‌ها جمع آوری، مستندسازی و بهره برداری شوند.
می توان به وسیله تاریخ نگاری و تجربه نگاری فرماندهان و مدیران دفاع مقدس، از اقدامات آنان مطلع شد و عواید و منافع ملموس و غیرملموس حاصل از آن را برای الگو برداری و پیاده سازی در حوزه های مختلف مدیریتی کشور به کار گرفت.
تاریخ نگاری و تجربه نگاری دانش و تجربه های علمی می تواند زمینه های تصمیم گیری و تصمیم سازی مؤثر و کارآمد را فراهم کند، زیرا مدیران فعلی نهادها و سازمان ها به هنگام اخذ تصمیمات می توانند طبق شرایط محیطی، اهداف انقلاب اسلامی و سبک مدیران دفاع مقدس تصمیم گیری کنند و از تصمیمات بعضاً نادرست آن دوران درس بگیرند.
به طور کلی منافع و مزایای تاریخ نگاری و تجربه نگاری فرماندهان و مدیران دفاع مقدس عبارت است از:
- ایجاد و شکل دهی نظام فکری هماهنگ و هم راستا با آرمان های اسلامی و انقلابی برای مدیران و افراد امروز برای تصمیم گیری در شرایط مختلف
- دانشی انباشته و تجربه شده برای خلق نظریه های بومی مدیریت
- ابزاری برای الگوگیری از بهترین تجربه ها
- افزایش اعتماد به توان علمی داخلی برای پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی
- بهره برداری از مدل های بومی مدیریت در دانشگاه‌ها
- ایجاد تحول در نظام مدیریتی کشور با استفاده از مدل های مدیریتی به دست آمده از شهیدان و فرماندهان جنگ
- فراهم آمدن زمینه ثبت، گسترش و آموزش فرهنگ سازمانی دفاع مقدس به نسل های بعدی انقلاب
- ایجاد و گسترش بینش، دانش، توان و خلاقیت میان مدیران امروز
- ارائه الگوی مناسب برای نسل های آینده فرماندهان نیروهای مسلح، مدیران و مسئولان کشور.
- تسریع در روند نیل به اهداف انقلاب اسلامی با استفاده کاربردی از تجارب و مدل های حاصل از شناخت تجارب فرماندهان و مدیران دفاع مقدس و بهره برداری از آموزه های آن برای پیشبرد اهداف نهادها و سازمان های انقلاب اسلامی.
می توان به وسیله تاریخ نگاری و تجربه نگاری فرماندهان و مدیران دفاع مقدس، از اقدامات آنان مطلع شد
با این وصف، در گام دوم انقلاب مدل مدیریتی فرماندهان دفاع مقدس نیاز کشور است. این نوع مدیریت لازمه موفقیت و عبور از بحران‌هاست، چه در دوران دفاع مقدس که جنگ سخت بود و چه در شرایط امروز کشور که شاهد جنگی همه جانبه از جانب دشمنان هستیم.
مطالعه ابعاد مختلف دفاع مقدس باید سرمشق و سرلوحه مسئولان امروزی قرار بگیرد و در اعتماد به جوانان و ایجاد تحول در امور اداره کشور مؤثر باشد؛ موضوعی که همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار داشته است.
با توجه به اهمیت این موضوع در شرایط جنگ و نبرد، بررسی شیوه‌های فرماندهی و مدیریت فرماندهان دفاع مقدس و انتقال آن به نسل آینده از ضرورت‌ها و هدایت بخش نسل‌های آتی این سرزمین است.